, زندگی, نامه, آیت, الله, طالقانی
آیت الله سید محمود طالقانی
سید محمود علایی طالقانی معروف به آیت‌الله طالقانی (۱۳ اسفند ۱۲۸۹ گلیرد، طالقان – ۱۹ شهریور ۱۳۵۸ تهران) روحانی شیعه ایرانی، نو اندیش دینی، فعال سیاسی و اجتماعی، عضو جبهه ملی ایران و یکی از مؤسسین نهضت آزادی ایران بود.
محمود طالقانی در دوران نهضت ملی شدن نفت به همراه سید رضا زنجانی به حمایت از محمد مصدق برخاست و پس از کودتای ۲۸ مرداد (سقوط دولت مصدق) به همراه جمع کثیری از طرفداران مصدق به نهضت مقاومت ملی پیوست. پس از شکست نهضت مقاومت ملی، طالقانی به همراه مهدی بازرگان در شروع مجدد فعالیت‌های جبهه ملی ایران نقش بسیار مهمی ایفا کرد و به شورای عالی جبهه ملی ایران راه یافت. در این دوره از فعالیت‌های جبهه ملی (که با نام جبهه ملی دوم شناخته می‌شود) کنگره‌ای در جبهه ملی تشکیل شد و طالقانی در آن نیز شرکت داشت. محمود طالقانی، مهدی بازرگان و یدالله سحابی در سال ۱۳۴۰، حزب نهضت آزادی ایران را براساس عقاید ملی-مذهبی تشکیل دادند.
محمود طالقانی چندبار به علت فعالیت‌های سیاسی، توسط رژیم پهلوی به زندان رفت و یک بار نیز تبعید شد. وی از رهبران انقلاب ۱۳۵۷ ایران بود و پس از ترور مرتضی مطهری، ریاست شورای انقلاب را برعهده گرفت. طالقانی در اواخر عمرش از طرف روح‌الله خمینی به عنوان امام جمعه تهران معرفی شد. پس از آن نیز وارد مجلس خبرگان قانون اساسی شد و یک ماه بعد به طرز مشکوکی درگذشت.[۳][۴]
وی در اوایل انقلاب، از معدود روحانیونی بود که از محمد مصدق[۵] و علی شریعتی[۶] دفاع کرد. هم‌چنین وی مورد علاقه همه گروه‌ها و احزاب بود به طوری که سازمان مجاهدین خلق ایران او را پدر طالقانی خطاب می‌کرد.[۷] پس از درگذشت وی، روح‌الله خمینی از او با نام ابوذر زمان یاد کرد.
یکی دیگر از دلایل شهرت او، تألیف مجموعه پرتوی از قرآن بود. وی در آثارش از جمله این مجموعه، با نگاهی نو به مذهب نگاه کرده و سعی کرده تا از آن انحراف زدایی کند. پرتوی از قرآن، در زمان انتشار از محبوب‌ترین تفاسیری بود که نوشته شده بود. طالقانی در آثارش می‌کوشید تا نشان دهد که اسلام با دموکراسی هم‌خوانی دارد.
تولد و تحصیلات
وی در ۱۳ اسفند ۱۲۸۹ خورشیدی (برابر با روز یکشنبه ۴ ربیع‌الاول ۱۳۲۹ قمری) در خانواده‌ای اهل علم و دارای روحیات انقلابی در روستای گلیرد طالقان در استان البرز دیده به جهان گشود. پدرش ابوالحسن علایی طالقانی نخستین استاد وی بود. در اسفند سال ۱۳۱۶ با بتول اعلایی فرد ازدواج کرد.
تحصیلات ابتدایی را نزد پدر آغاز کرد و پس از آن در مدارس رضویه و فیضیه قم تا سال ۱۳۱۷ تحصیل را تا درجه اجتهاد ادامه داد. در سال ۱۳۱۷ پس از گذران تحصیلات در مدرسه فیضیه و رضویه قم از عبدالکریم حائری یزدی اجازه‌نامه اجتهاد دریافت و در سال ۱۳۱۸ برای تدریس در مدرسه سپهسالار راهی تهران شد.