قسمتی از متن:

از اوايل دهه‌ي 1990، با پيشرفت و گسترش شبكه‏ها و بزرگراه‏هاي اطلاعاتي جديد الكتروني و افزايش كاربرد تكنولوژي‏هاي نوين ارتباطي در سراسر جهان، مسائل بين‏المللي ناشي از آن‏ها، اهميت خاصي پيدا كرده‏اند. به همين جهت، در سال‏هاي اخير، به موازات توسعه‌ي استفاده از شبكه‏هاي اطلاعاتي و به ويژه شبكه‌ي «اينترنت» ، توجه به اين مسائل بيشتر شده است. به طوري كه علاوه بر تصميم‏ها و اقدام‏هاي تازه‏اي كه در بعضي از كشورهاي پيشرفته‌ي صنعتي درباره‌ي چگونگي كاربرد ارتباطات و اطلاعات الكتروني و ايجاد جامعه‌ي اطلاعاتي صورت گرفته‏اند، برخي سازمان‏هاي بين‏المللي و منطقه‏اي، مانند «سازمان همكاري و توسعه‌ي اقتصادي»، «شوراي اروپا»، «اتحاديه‌ي اروپايي» و گروه «8 كشور بزرگ صنعتي» نيز به ارزيابي و تصميم‏گيري در زمينه‏هاي مختلف كاربرد اين گونه ارتباطات و اطلاعات و مسائل جامعه‌ي اطلاعاتي آينده، پرداخته‏اند. براي شناخت عوامل و شرايط زمينه‏ساز فعاليت‏ها و برنامه‏هاي جديد كشورها، سازمان‏ها و نهادهاي مذكور، يادآوري چگونگي پيدائي و پيشرفت تكنولوژي شبكه‌ي اطلاعاتي «اينترنت» در ايالات متحده‌ي آمريكا و سياست‏ها و برنامه‏هاي مهم اين كشور و ساير كشورهاي بزرگ غربي درباره‌ي بزرگراه‏ها و زيرساخت‏هاي اطلاعاتي و جامعه‌ي اطلاعاتي طرف توجه آ‏ن‏ها، ضروري است. 1- «اينترنت» و «‌جامعه‌ي‌ اطلاعاتي» پيدائي و پيشرفت «اينترنت»،‌ در ايجاد شرايط ‏گذر از «جامعه‌ي صنعتي»، به «جامعه‌ي اطلاعاتي» جايگاه برجسته‏اي پيدا كرده است. شبكه‌ي «اينترنت»، كه اكنون به قول برخي از محققان ارتباطي ، ستون فقرات ارتباطات اطلاعاتي سراسري كره‌ي زمين و به عبارت ديگر، «شبكه شبكه‏هاي اطلاع‏رساني» جهان شناخته مي‏شود، معرف ساختار تحول يافته‌ي يك شبكه‌ي اطلاعاتي نظامي است. اين شبكه، در اوايل دهه‌ي 1960 به دنبال پرتاب نخستين قمرهاي مصنوعي اتحاد جماهير شوروي به فضاي ماوراء جو زمين و افزايش نگراني ايالات متحده‌ي آمريكا از خطرات حملات هسته‏اي آن كشور، به منظور حفظ و حراست اسرار نظامي ارتش آمريكا در شرايط بسيار مخوف جنگ هسته‏اي، از طرف «آژانس طرح‏هاي پژوهشي پيشرفته‌» (‌آرپا)1، در وزارت دفاع ايالات متحده، پايه‏گذاري شد. شبكه‌ي ياد شده، كه بر اساس سيستم تكنولوژي كليدهاي ارتباطي مستقل و مرتبط به بسته‏هاي اطلاعاتي جداگانه، استوار گرديده بود، به منظور جلوگيري از هدف قرار گرفتن آن‏ها در يك جنگ هسته‏اي احتمالي، از دسترسي مراكز فرماندهي و كنترل نظامي بركنار گذاشته شده بود. به گونه‏اي كه هر مجموعه‌ي اطلاعاتي، مسير خاص خود را در ميان مدارهاي ارتباطي مختلف شبكه‌ي موردنظر،‌ به صورت افقي طرح مي‏كرد و در عين حال، امكان گردآوري تمام آن‏ها، از هر واحد خاص نيز وجود داشت. مدتي بعد، تحت تأثير پيشرفت تكنولوژي ديجيتال، امكان جمع‏آوري و بسته‏بندي هرگونه پيام و از جمله اصوات، تصويرها و داده‏ها و ايجاد شبكه‏هاي اطلاعاتي منتقل‏كننده‌ي انواع نمادها، بدون نياز به هرگونه مزكر كنترل، پديد آمد و به اين ترتيب، با استفاده از فراگيري بسيار گسترده‌ي زبان ديجيتال و شبكه‏بندي نظام ارتباطي، شالوده‌ي تكنولوژيك ارتباطات افقي جهاني، فراهم شد. نخستين شبكه‌ي اطلاعاتي از اين نوع، كه به عنوان قدرداني از مؤسسه‌ي بنيانگذار آن، «آرپانت»2 نامگذاري گرديد، در سال 1969، به روي مراكز تحقيقاتي همكاري كنند‌ه با وزارت دفاع ايالات متحده‌ي آمريكا و از جمله دانشگاه كاليفرنيا و دانشگاه هاروارد، گشوده شد و در پي آن، پژوهشگران براي برقراري ارتباط علمي متقابل با يكديگر، از اين شبكه به بهره‏برداري پرداختند. در سال 1983، براي جدا ساختن كامل كاربردهاي نظامي و غيرنظامي شبكه‌ي مذكور، در كنار «آرپانت»، كه از آن پس منحصراً به وسيله‌ي محققان دانشگاهي و مراكز علمي مورد استفاده قرار مي‏گرفت، شبكه‌ي مستقلي موسوم به «ميل‏نت»3، براي پژوهشگران نظامي، تأسيس گرديد.

يكي از مهمترين مباحث مطروحه در اجلاس سران جهان درباره جامعه اطلاعاتی که از دهم تا دوازدهم دسامبر 2003 در ژنو سوئیس برگزارشد بحث دامنه داری به نام حاكميت بر اينترنت (internet governance) يعني چگونگي اداره اينترنت بود. این موضوع اگر چه در پايان اجلاس سران جهان درباره جامعه اطلاعاتی به اینجا انجامید که يك كار گروه در يك فرايند باز و فراگير, مكانيزم مشاركت فعال و همه جانبه دولت ها، بخش خصوصي و جامعه مدني را از سوي كشورهاي توسعه يافته و رو به توسعه به پيشنهاد اعلاميه اجلاس زير نظر كوفي عنان تشكيل دهد و تا سال 2005 (اجلاس تونس) يك تعريف كاري از حاكميت اينترنت ارائه كند،اما هنوز یک بحث پیچیده و چند وجهی است که به مباحث کارشناسی همه جانبه نیاز دارد تا از سطح یک واکنش سیاسی به سطوح یک مقوله کاملا کارشناسی ارتقا یابد. در بند پنجاه اعلامیه اصول آمده است: به مسائل مربوط به حاكميت بين‌المللي بر اينترنت بايد به گونه‌اي هماهنگ پرداخته شود. ما از دبيركل سازمان ملل متحد مي‌خواهيم تا طي يك فرايند باز و دربرگيرنده همه، و براساس سازوكاري كه مشاركت فعال و كامل دولت‌ها، بخش‌خصوصي، و جامعه مدني كشورهاي در حال توسعه و توسعه يافته را تضمين كند و شامل سازمان‌هاي بين‌الدولي و بين‌المللي، و انجمن‌هاي مربوطه باشد، يك گروه كاري براي مسئله حاكميت بر اينترنت تشكيل دهد تا اقدام به تحقيق و بررسي كند و در صورت مقتضي تا سال 2005 پيشنهاداتي را براي اقدام عملي در جهت حاكميت بر اينترنت ارائه دهد(1) در همین حال در طرح اقدام ژنو هم در بند سیزدهم زیر عنوان محیط استعدادپرور از دولت‌ها خواسته شده است تا يک چارچوب قانوني و نظارتي، حمايت‌کننده، شفاف، رقابت‌گرا، و قابل‌پيش‌بيني بپرورانند كه انگيزه‌هاي لازم براي سرمايه‌گذاري و توسعه گروه‌هاي اجتماعي را در جامعه اطلاعاتي فراهم آورد. در این بند چنین آمده است : پ6 . محيط استعدادپرور 13. براي به‌حداكثر رساندن مزاياي اجتماعي، اقتصادي و زيست‌محيطي جامعه اطلاعاتي، دولت‌ها بايد يک محيط سياسي و قانوني قابل اعتماد، شفاف و غيرتبعيضي ايجاد كنند. اقدامات عبارتند از: الف) دولت‌ها بايد يک چارچوب قانوني و نظارتي، حمايت‌کننده، شفاف، رقابت‌گرا، و قابل‌پيش‌بيني بپرورانند كه انگيزه‌هاي لازم براي سرمايه‌گذاري و توسعه گروه‌هاي اجتماعي را در جامعه اطلاعاتي فراهم آورد. ب) از دبيرکل سازمان ملل متحد مي‌خواهيم تا از طريق يک فرايند باز و شامل همگان که تضمين‌کننده سازوکاري براي مشارکت کامل و فعال دولت‌ها، بخش‌خصوصي و جامعه مدني کشورهاي توسعه‌يافته و در حال توسعه باشد، و سازمان‌ها و انجمن‌هاي بين‌دولتي و بين‌المللي را دربربگيرد، يک گروه‌کاري در مورد نظارت بر اينترنت تشکيل دهد

الف : پیشینه :
ب : وضعیت امروز
طیف دوم : حاکمیت ابزارهای دوربرد ارتباطی
برخی دیگر از نهادهای پرقدرت در حوزه اینترنت
مسائل کلیدی در آمریکا
مسائل کلیدی در اروپا
نقش کاربران
ج : آینده پیش رو
پرسش ها و توصیه ها
جهانی شدن
پانوشت ها :