پاورپوینت فصل دوم کتاب روان شناسی یادگیری (یادگیری و فلسفه) نوشته پروین کدیور

دکارت و هابز: انسان به صورت ماشین

رنه دکارت، فیلسوف فرانسوی، این نگرش ماشینی دنیای مادی را در مورد رفتار موجودات زنده، از جمله انسان به کار برد. دکارت رفتار را به دو دسته تقسیم کرد

ارادی و غیر ارادی رفتار ارادی تحت سلطه خرد، ذهن قرار داشت. بنابراین، منبع آن غیر ماشینی و غیر مادی بود. در مقابل، رفتار غیرارادی کاملا ماشینی بود، درست همان گونه که حرکت اشیای بی جان مادی بود.

برای دکارت، قوس باز تاب، کل رفتار حیوانات و رفتار غیرارادی انسان را تبیین می کرد زمینه دیگر عمل انسان، یعنی عمل ارادی، منحصر به انسان بود. با اینکه ذهن نمی توانست اعمال بازتاب را کنترل کند، ولی از آنها آگاه بود و کنترل کاملی بر اعمال غیر بازتابی داشت. اعمال ذهن تابع قوانین مادی نبوده، بلکه عقل بر آنها حاکم بود.

بحث درباره مکانیزم کاملتری که هیچ جنبه از عمل انسان را نادیده نمی گرفت، توسط فیلسوف بریتانیایی، توماس هابز آغاز شد. هابز مانند دکارت، عمل ارادی را در قلمرو ذهن می دانست. با این وجود، به نظر هابز و رنه دکارت، فعالیت ذهن را می توان با یادگیری قوانین ماشینی توجیه کرد. اعمال قابل مشاهده، از حرکات آغازین در ذهن سرچشمه می گرفت که هابز آنها را ‘تلاشها’ نامید. با اینکه تلاشها قابل مشاهده نبودند، ولی مادی بودند، و به همان شیوه قانونمند بازتابها عمل می کردند. تلاشها در خدمت مجموعه ای از انگیزه های انسان بودند که به جستجوی لذت و دوری از درد مربوط می شدند.