تحقیق مدیریت اسلامی

با توجه به اهميت و جايگاه مديريت در نظامها و سازمانهاى بين‏المللى و ترويج مديريت نوين بر آن شديم تا با تبيين ديدگاههاى ارزشمند امام على عليه السلام به عنوان مديرى مدبر و كارآمد در تشكيل نخستين حكومت اسلامى – شيعى گامى هرچند كوتاه در احياى اين تفكر شيعى برداريم; چرا كه امروزه جزئيات اين مبانى دينى به عنوان يك نظريه جديد علمى و كاربردى با موفقيت قابل اجرا است . مقاله حاضر با بررسى بيش از 65 منبع داراى دو بخش عمده است: بخش اول به تبيين مبانى علم مديريت، معرفى مكاتب و ارائه نظريه‏هاى كلاسيك و نئوكلاسيك و نوين پرداخته است كه مى‏تواند زمينه تطبيق اين نظريه را با افكار و آراى اميرالمؤمنين عليه السلام مهيا كند . بخش دوم نيز به تبيين تئورى و مبانى اعتقادى حضرت امير عليه السلام در مديريت و عناصر و اركان آن – سازماندهى، برنامه‏ريزى، كنترل، نظارت، هماهنگى – شايسته سالارى و ويژگيهاى مديران موفق به بررسى اقسام سوء مديريت و معضلات نظام مديريتى مى‏پردازد . ذكر نمونه‏هاى موفق، نقش مناسبات انسانى، و از همه مهمتر مديريت عشق و خصوصيات اين مديريت از ديگر موضوعات مطرح شده در اين مقاله است . حمد و ستايش خداى را كه توفيق نگارش اين مقاله را عنايت فرموده; مقاله‏اى كه تحت عنوان تئورى مديريت از ديدگاه امام على عليه السلام و با الهام و تعمق در نهج‏البلاغه و كتب ارزشمند ديگر تدوين يافته است . به بهانه اين كلام تفحصى در نهج‏البلاغه نمودم; كتابى كه رزمندگان آن را كتاب شجاعت مى‏خوانند و اهل دل آن را كتاب اشك و عشق مى‏دانند ولى تعبير زيباى حضرت امام خمينى رحمه الله كه نهج‏البلاغه را افتخار مكتب تشيع مى‏دانند، از همه رساتر و گوياتر است; چرا كه در سير تطور حكومتها و خلافتها همواره تشتت آرا و عقايد منجر به اعمال روشهايى خلاف سير انسانيت و وحدانيت الهى گرديده است و در اين ميان صاحب نهج‏البلاغه مولى الموحدين الگوى تمام عيار مديريت و خلافت و امامت در لابلاى مفاهيم عميق خود به بيان عناصر، اركان، وظايف، اهميت و شيوه‏هاى مديريت پرداخته‏اند كه ما نيز اميد آن داريم در اين مجال كوتاه پيمانه‏اى از اين اقيانوس بيكران علم و معرفت‏برگيريم .

پرتويي از كلام رهبري
تئوري مديريت از ديدگاه امام علي (ع)
چكيده
كليد واژه
بخش نخست
ديباچه اي بر علم
فصل اول
علم مديريت و جايگيه ان
مديريت و معاني ان
تعريف علم مديريت
مديريت چيست
ضرورت و اهميت مديريت در اسلام
فصل دوم
نقش رهبر و تعليم وتجربه در مديريت
رهبري اصل تفكيك نا پذير مديريت اسلامي
نقش تعليم و تجربه در مديريت
نقش شرح صدر در مديريت
مديريت امري فطري يا اكتسابي
فصل سوم
معرفي اجمالي مكاتب و تئوري هاي مختلف در مديريت
مكتبهاي مديريت
وجه تمايز مديريت اسلامي با ساير مكاتب مديريت
بخش دوم
تئوري و مباني مديريت از ديدگاه امام علي (ع)
فصل اول
 اهداف و مباني اصلي در مذيريت
اركان مديريت
برنامه ريزي
سازماندهي
تقسيم كار
هماهنگي
تصميم گيري
اهداف
شايسته سالاري و صفات مديران موفق
مدير لايق و كموفق كيست
فصل چهارم
تئوري سيستم و مناسبات انساني در مديريت اسلامی
الگوي عمل منبعث از عشق و عمل
اتگوي تعامل رفتارهاي بر خاسته از محبت و معرفت
خلاصه كلام
منابع

قسمتی از متن:

با توجه به نكات ياد شده، اكنون مى توانيم موضوع اصلى بحث، يعنى رابطه اسلام با مديريت را مورد بررسى قرار دهيم و منظور از اسلامى بودن مديريت را بيان كنيم.نخست به معانى مختلفى كه ممكن است از تعبير «مديريت اسلامى» اراده شود اشاره مى كنيم و آنگاه به توضيح معناى مورد نظر مى پردازيم. از جمله معانى مديريت اسلامى، بررسى شيوه مديران مسلمان در طول تاريخ امت اسلامى است مخصوصاً مديران جوامع كلان مانند خلفا و سلاطين و ديگر زمامداران كشورهاى اسلامى و نيز وزرا و امرايى كه عملاً عهده دار سياستگزارى و اداره اين كشورها بوده اند.بديهى است چنين كارى كه تتبع فراوانى در تاريخ كشورهاى اسلامى را مى طلبد تنها ارزش يك پژوهش تاريخى را خواهد داشت.معناى ديگرى كه قريب به معناى اول و متفرع بر آن است، تحليل شيوه هاى مديريت مديران مسلمان و نشان دادن خصلتهايى است كه از مسلمان بودن آنان نشأت مى گرفته است.اين كار هر چند فوايد بيشترى دارد و حتى مى تواند به عنوان وسيله اى براى شناختن مديريت اسلامى تلقى شود ولى راهى پرپيچ و خم و نيازمند به تشخيص موارد تلاقى اسلام با مديريت و شناخت دقيق خصلتهايى است كه از مسلمان بودن مديران نشأت مى گيرد مگر اين كه تنها به بررسى شيوه مديريت پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله وسلم) و پيشوايان معصوم(عليهم السلام) ـ طبق عقايد شيعيان ـ بسنده شود كه مطابقت رفتارشان با موازين اسلام ناب، ضمانت شده است، و بازگشت آن به اين است كه سيره پيشوايان معصوم(عليهم السلام) در مورد اداره جامعه را به عنوان يكى از منابع شناخت شريعت اسلام تلقى كنيم و در كنار قرآن و سنت لفظى (الفاظى كه از پيشوايان معصوم(عليهم السلام) نقل شده است) به عنوان سنت عملى به آنها استناد نماييم كه به آن اشاره خواهيم كرد.معناى سومى كه براى مديريت اسلامى مى توان در نظر گرفت اين است كه مسائل مديريت را در منابع اسلامى (قرآن و سنت) مورد بررسى قرار داده آيات يا احاديثى را كه سخنى به صراحت يا اشارت درباره آنها دارد استخراج و جمع آورى كنيم و مضامين آنها را به عنوان پاسخهايى به پرسشهاى مطرح شده در علم مديريت تلقى نماييم و ضمناً سيره مديران معصوم(عليهم السلام)را نيز به عنوان سنت عملى مورد توجه قرار دهيم (چنانكه در ذيل معناى دوم اشاره شد) و بدين ترتيب، مطالب به دست آمده به عنوان راه حلهاى ارائه شده از طرف دين براى مسائل مديريت، تنظيم و تدوين گردد و به عنوان مديريت اسلامى عرضه شود.

تبيين مفهوم مديريت اسلامى
رابطه دين با معارف بشرى
رابطه مديريت با اسلام
اينك به نمونه اى از موارد اين دو نوع ارتباط، اشاره مى كنيم:
منابع:

در اين مقاله با طرح ضرورت توجه به مديريت اسلامي در حكومتي اسلامي، مفاهيم و تعاريف مديريت اسلامي از ديدگاه برخي از صاحب‌نظران و نويسندگان مورد اشاره قرار گرفته است و سپس به وجوه كلي تفاوت هاي مديريت اسلامي و مديريت غربي به صورت مختصر اشاره شده است. از ديدگاه نگارنده، مديريت اسلامي در سطحي بالاتر از مديريت غربي به مسايل مديريت و محور آن (انسان) توجه دارد. مديريت غربي بيشتر به روش ها و فنون مديريتي پرداخته است. و مديريت اسلامي ضمن توجه به اين موارد، به انسان نيز توجه اكيد و خاص داشته و كليه فعاليت ها و وظايف مديريت را حول انسان طراحي مي‌كند. نگارنده سپس پيش فرض هاي مربوط به مديريت اسلامي را مطرح كرده است. از جمله مهمترين اين پيش فرضها، نياز جوامع به مديريت، نياز جوامع با فرهنگ و حكومت اسلامي به مديريت اسلامي، تأثير گذاري مكتب الهي اسلام، بر روي مديريت اسلامي و ارزشي بودن اين نوع مديريت، الگو و نمونه بودن مدير در مديريت اسلامي، برتري مديريت اسلامي نسبت به مديريت غربي، انساني بودن سازمان درمديريت اسلامي به جاي سازماني بودن انسان مورد اشاره قرار گرفته است.

مدیریت اسلامی
مقدمه
مديريت اسلامي چيست؟
پيش فرض هاي مديريت اسلامي
مديريت اسلامي
اصلاح رابطه خود و خدا
خودباوري
ارايه تعاريف مشخص و تبيين دقيق تر محدوده و مرزهاي مديريت اسلامي
انجام و ارايه ی تحقيق هاي بيشتر در خصوص مديريت اسلامي در سطح سازمان
نتيجه‌گيري

قسمتی از متن:

قبل از هر چيزي مي‌خواهم مقدمه‌اي دربارة مديريت بيان كنم تا مطلب فوق را بهتر درك كنيم .تا قبل از انقلاب صنعتي علم مديريت در قلمرو فلسفه قرار داشت و فلاسفه بطور غير مستقيم روشهايي را براي حسن رفتار انسانها و روابط اجتماعي و نيز امور مربوط به آنها ارائه مي‌دادند.اما بعد از انقلاب صنعتي به دليل رشد بنيه‌هاي اقتصادي و توسعة مؤسسات و سازمان‌هاي صنعتي ، دگرگوني قابل ملاحضه‌اي در نظام اجتماعي و سياسي  جامعه بوجود آمد ، و محققان در راستاي اين تحولات و دگرگوني در صدد برآمدند تا روش‌هاي سيستماتيك و تئوريهاي جديدي را كه مناسب با تكامل صنعتي باشد به نظام اجتماعي عرضه كنند . حاصل اين پژوهشها و تحقيقات منجر به ظهور علم مديريت در جهان غرب پس از انقلاب صنعتي گرديد .

فهرست مطالب:

تعريف نظام
تعريف مدير
تاريخ مديريت :
سازماندهي
هدفداري
انعطاف پذيري
برنامه ريزي
تقسيم كار
آداب برخورد با ارباب رجوع
جلب  رضايت مراجعين
گشاده رويي
حوصله و تاني
به زبان مردم سخن گفتن
جلب رضايت مراجعين
آيين نظارت و بازرسي
عدالت اداري :
ايمان و تقوا
مشورت
صلاحيت اخلاقي
اصالت خانوادگي
حسن شهرت
اعتقاد به ولايت فقيه
سوابق انقلابي

مديريت منابع انسانى، كه شرح آن رفت، جايگاه مهمى در مكاتب مديريتى كسب كرده است. در اين مديريت، آن‏چه بايد اداره شود، انسان‏ها هستند كه ركن اصلى هر سازمان به شمار مى‏ روند. نظريه اسلام در اين باره، «نظريه رشد» است كه شامل انسان و مواد، هر دو مى‏شود؛ يعنى رشد انسانى و سازمانى را با هم در نظر مى‏گيرد. اين نظريه را نخستين بار، استاد شهيد مطهرى در بيش از يك دهه پيش از انقلاب، در دو سخنرانى و مقاله «مديريت و رهبرى» و «رشد» عرضه كرد و با اين كار، پيش‏قراول بحث مديريت اسلامى و عرضه كننده نظريه اسلامى براى آن شد.نخست خلاصه‏اى از نظريه «رشد» استاد شهيد را مى‏آوريم و سپس به استحصال نتايج و قواعدى از آن مى‏پردازيم.نظريه دوم، كه از قرآن كريم و معارف توحيدى استنباط مى‏شود،«مديريت رحمانى» يا «مديريت رحيمانه» است كه شرح مديريت خداوند تبارك و تعالى بر انسان و جهان است كه مديريت‏پژوهان اسلامى در روند تكاملى مباحث ادارى اسلام، به آن رسيده‏اند و ما با تعريف و تعميق و گسترش آن، شاهد كشف يك مكتب مديريتى وحيانى و فطرى خواهيم بود. اين دو نظريه، به كمك هم، مديريت اسلامى را معرفى مى‏كنند. هر دو نظريه، به اجمال در اين تحقيق بررسى خواهند شد.

نظريه رشد و مديريت رحمانى
نظريه رشد در مديريت اسلامى‏
انواع رشد
مديريت مبتنى بر رشد از ديدگاه قرآن
مديريت رحمانى يا رحيمانه‏
مبانى مديريت رحمانى
نظام مديريتى خداوند
پردازش مديريت رحمانى
چگونگى كشف و تبيين اصول مديريت رحمانى
ارتباط مديريت رحمانى و نظريه رشد
مديريت رحمانى رسول خدا(ص)
پى نوشت ها: