ایران
و چشم انداز همکاری اقتصادی با آسه آن
نگاهی
به سیاست خارجی چند سال اخیر جمهوری اسلامی ایران نشان می‌دهد تهران همواره طی چند
دهه گذشته کوشیده است روابط خود را بیش از پیش با کشورهای مختلف قاره آسیا توسعه
دهد که از جمله افزایش روابط همه‌جانبه تهران با اتحادیه جنوب شرق آسیا (آسه آن)
یکی از مصادیق آن به شمار می‌آید.
معمولا
کشورها در هر دوره ای با پایان جنگ سرد و شکل‌گیری رویکرد منطقه‌گرایی نو در عرصه
بین المللی می کوشند سیاست های خود را در قالب امضای توافق های دوجانبه و یا
چندجانبه و همچنین توسعه همکاری با سازمان ها و نهادهای منطقه‌ای تحقق بخشند،
اقدامی که جمهوری اسلامی ایران نیز از آن قاعده مستثنی نیست.
در سوم مرداد ۱۳۹۷ بود که ایران و ۱۰ کشور عضو اتحادیه جنوب شرق آسیا از
جمله اندونزی،
فیلیپین، سنگاپور، تایلند، ویتنام، برونئی، لائوس، مالزی، میانمار و کامبوج در چهل
و نهمین اجلاس خود که به میزبانی لائوس برگزار شده بود، اسناد الحاق ایران به
پیمان مودت و همکاری جنوب شرق آسیا تحت عنوان «تاک» را امضا کردند و در واقع،
امضای این اسناد سبب شد ایران رسما با پیوستن به این اتحادیه بتواند از ظرفیت‌های
پنجمین قدرت اقتصادی دنیا در جهت تقویت توانمندی‌های اقتصادی خود بهره جوید.
آسه‌آن
از زمان تاسیس خود در سال ۱۹۶۷،
تلاش هایی را برای توسعه اقتصادی، برقراری ثبات سیاسی کشورهای عضو و همچنین ثبات
منطقه آغاز کرده است با وجود اینکه هدف اولیه از تاسیس آن توسط تایلند، سنگاپور،
فیلیپین، مالزی و اندونزی مقابله با گسترش کمونیست ها در ویتنام و شورش های داخلی
در مرزهای خود با این کشورها بود.
این
اتحادیه بعدها در سال 1976 پس از نشست خود جزیره بالی در اندونزی اقتصاد را محور
اصلی همکاری های خود قرار داد. سپس در سال های ۱۹۸۴ تا ۱۹۹۹ برونئی، ویتنام، لائوس، میانمار و کامبوج نیز به
این اتحادیه پیوستند تا اهداف اقتصادی خود را به طور مشترک پیگیری کنند.
آ سه
آن بعد از آن همواره بر توسعه همکاری‌های اجتماعی، تکامل روابط اجتماعی- فرهنگی
بین کشورهای عضو و همچنین تعیین راهبردهایی برای حل مشکلات منطقه تأکید داشته است.
همچنین
آسه آن به عنوان نهادی که از سابقه تاریخی بیش از ۵۰ سال برخوردار است؛ از زمان تاسیس خود تاکنون اهداف خود
را بر همکاری و همگرایی بیشتر درون منطقه‌ای متمرکز ساخته و همواره سعی کرده است
مرکزیت خود را در راه دستیابی به این اهداف حفظ کند.
آمارهای
مربوط به تجارت آسه آن نشان می‌دهد تجارت درون منطقه‌ای در آن در دهه ۱۹۷۰ حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد بود که این رقم در اواسط دهه ۲۰۰۰ به بیش از ۲۵ درصد رسیده است.
بررسی
شاخص‌های اقتصادی اعضای این اتحادیه موید آن است که این کشورها در سالیان اخیر با
رشد و پیشرفت اقتصادی چشمگیری روبرو بوده اند، که یکی از عوامل این موفقیت را باید
افزایش تعاملات و وابستگی متقابل اقتصادی و همچنین افزایش تجارت درون منطقه‌ای این
کشورها در چارچوب منطقه گرایی هوشمند دانست.
تا
جایی که رشد تولید ناخالص داخلی حقیقی (real GDP) این
کشورها، در سال‌های ۲۰۱۰
تا ۲۰۱۶،
حدود ۵.۵ درصد
و در سال های ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۹ به ترتیب ۵.۳ و ۵.۱ و ۴.۹
درصد بوده است. این درحالی است که رشد تولید ناخالص داخلی حقیقی برای اتحادیه
اروپا بین سال‌های ۲۰۱۷
تا ۲۰۱۹ از ۲.۷ درصد و برای آمریکا نیز از ۲.۹ درصد، تجاوز نکرده است.
جدول
زیر بطور نمونه برخی از شاخص‌های اقتصادی کشورهای عضو اتحادیه آسه‌آن
را برای سال 2018 نشان می‌دهد:
آسه
آن همچنین در سند چشم انداز ۲۰۲۵
خود نیز بر همگرایی و یکپارچگی بیشتر در ابعاد مختلف تاکید کرده است.
گفتنی
است یکی از محورهای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در سال های اخیر گسترش روابط
با کشورهای آسیایی در قالب سیاست «نگاه به شرق» است که در این گزارش «سیاست نگاه
به شرق با تمرکز بر منطقه آسه آن» مورد واکاوی و ارزیابی قرار می‌گیرد.
«آسه
آن» پنجمین اقتصاد بزرگ دنیا:
نگاهی
به آمارها نشان می‌دهد این بلوک اقتصادی اگرچه تاکنون با فرازها و فرودهای فراوانی
روبرو بوده است، اما در نهایت توانسته است مدلی موفق از تجارت درون منطقه‌ای را در
معرض نمایش قرار دهد.
در
حال حاضر آسه آن پنجمین اقتصاد بزرگ جهان به شمار می‌آید که براساس برنامه
ریزی های درون منطقه‌ای، پیش بینی شده است این بلوک اقتصادی تا سال ۲۰۳۰ به چهارمین اقتصاد بزرگ جهان
تبدیل شود.
همچنین
گزارش‌های سالانه اتحادیه جنوب شرق آسیا حاکی است که کشورهای عضو این بلوک در نیم
قرن اخیر به خوبی توانسته‌اند مدل موفقی از همکاری‌های اقتصادی- تجاری درون منطقه
ای را به نمایش گذارند، به گونه ای که هر سال شاهد رشد تولید ناخالص داخلی این
اتحادیه در جهان هستیم.
از
دیگر سو، منطقه جنوب شرق آسیا با جمعیتی افزون بر ۶۵۰ میلیون نفر، یکی از بازارهای مهم و بالقوه جهانی
به شمار می‌آید که تاکنون توانسته است کارنامه موفقی از همکاری‌های تجاری منطقه‌ای
را به خود اختصاص دهد.
یکی
از مهمترین اقداماتی که این بلوک اقتصادی، در ۴ سال گذشته یعنی در دوران «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری
سابق آمریکا انجام داد، مخالفت با طرح حمایت گرایی شدید اقتصادی و همچنین تاکید بر
گسترش مراودات و معاملات تجاری در مدل چندجانبه گرایی در جهان بوده است.
این
اتحادیه حتی با استقبال از ورود دیگر قدرتهای اقتصادی مانند استرالیا، ژاپن، چین،
کره جنوبی و هند هر روز راه را برای افزایش گستره فعالیت‌ها و اهداف اقتصادی خود
باز کرده است.
همچنین
کشورهای عضو این اتحادیه کوشیده‌اند با گسترده کردن فعالیت‌های تجاری خود، سطح
تجارت منطقه‌ای را به اقصی نقاط جهان گسترش دهند.
سرمایه
گذاری در زیرساخت‌های انرژی
رشد
سریع اقتصادی منطقه جنوب شرق آسیا در دو دهه گذشته، سبب افزایش سرمایه گذاری،
بهبود شرایط کاری، رشد ارتباطات، نوآوری و ثبات سیاسی در این منطقه شده است. این
تغییرات همچنین موجبات افزایش رفاه مردم را در منطقه آسه آن در پی داشته است.
به
نوشته روزنامه «جاکارتاپست» اندونزی، پیش‌بینی شده است که به دنبال احیای اقتصادی
پسا کرونا در منطقه آسه آن، فعالیت‌های اقتصادی افزایش یابد و همچنین نیاز بیشتر
به انرژی در تمامی بخش ها احساس شود.
به
باور کارشناسان، سرمایه گذاری در بخش های مرتبط با انرژی از هم‌اکنون تا سال ۲۰۴۰ بیش از پیش ضروری بنظر می‌رسد.
پیمان
مودت ایران و آسه آن:
نظر
به ظرفیت های فراوان این اتحادیه، امضای اسناد الحاق ایران به تاک توسط «محمد جواد
ظریف» وزیرامورخارجه چشم انداز جدیدی را در روابط کشورمان با این منطقه سیاسی و
اقتصادی از جهان گشوده و زمینه را برای توسعه همکاری با این بلوک منطقه‌ای بیش از
پیش فراهم آورده است.
به
عبارت دیگر امضای توافقنامه تاک سبب شد تا ایران به طور رسمی با پیوستن به آن
بتواند از ظرفیت های پنجمین قدرت اقتصادی دنیا برای توسعه تعاملات اقتصادی خود
استفاده کند.
از
دیگر سو، خروج امریکا از برجام و فشارهای غیرقانونی که در زمان «دونالد ترامپ»
رئیس جمهوری سابق امریکا بر ایران اعمال شد، سبب شد جمهوری اسلامی ایران فرصت
بیشتری برای بحث و گفت وگو در خصوص نحوه گسترش روابط دو جانبه با این بلوک منطقه‌ای
داشته باشد.
تاک
که در فوریه سال ۱۹۷۶
از سوی کشورهای اندونزی، مالزی، تایلند، فیلیپین و سنگاپور به امضاء رسید و بر
اساس اصلاحیه ای که در سال ۱۹۸۷
صورت گرفت، مقرر شد که کشورهای دیگر خارج از حوزه جنوب شرق آسیا نیز بتوانند به
عضویت در این پیمان منطقه ای درآیند.
هند و
چین نخستین کشورهایی بودند که در سال ۲۰۰۳ در جزیره بالی اندونزی اسناد پیوستن به تاک را
امضاء کردند و تا سال ۲۰۰۹
میلادی ۱۶ کشور
از جمله آمریکا به این پیمان منطقه ای پیوستند و اتحادیه اروپا نیز پس از انجام
برخی اصلاحات که اجازه عضویت نهادهای غیردولتی را نیز در آن گنجاند، به عضویت
‘تاک’ در آمد.
این
پیمان منطقه‌ای در حال حاضر دارای ۳۵
عضو است که مراکش، مصر، شیلی، نروژ، برزیل و انگلستان به ترتیب تازه ترین کشورهایی
هستند که به تاک پیوسته اند.
در
پایان می‌توان گفت منطقه آسه آن با بیش از ۶۵۰ میلیون نفر جمعیت، از ظرفیت های اقتصادی فراوانی
برخوردار است و می تواند بازار مناسبی برای ایران به شمار آید.
نظر
به اهمیت این بلوک منطقه‌ای، در حال حاضر اکثر کشورها و اتحادیه‌های مهم مانند
اتحادیه اروپا درصدد استفاده از ظرفیت‌های اقتصادی این منطقه هستند و ایران نیز می‌تواند
با توسعه زیرساخت ها و افزایش صادرات به این منطقه بتواند گوی سبفت را از سایر
رقبای خود برباید.
از
دیگر سو به سبب نیاز کشورهای این منطقه به انرژی، امید آن می‌رود که ایران بتواند
نقش مهمی را در پر کردن خلاءهای موجود در این بخش انرژی در منطقه آسه آن ایفا کند.
همچنین
پیش بینی می‌شود در صورت رفع تحریم های ظالمانه آمریکا علیه ایران بتوانیم در
آینده شاهد رونق همکاری‌های اقتصادی میان دو طرف باشیم.
فهرست:
چشم انداز اقتصادی اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا
ﻫﺪف از ﺗﺸﮑﯿﻞ اﺗﺤﺎدﯾﻪ اﻗﺘﺼﺎدي اور آﺳﯿﺎ
تاریخچه
هدف از تشکیل آسه‌آن چه بود؟
وضعیت اقتصادی کنونی کشورهای عضو آسه‌آن
توسعه فرهنگی، ورزشی و گردشگری
روابط ایران و اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا
پیشینه روند تشکیل آ.سه.آن
اهداف و اصول تشکیل آ.سه.آن
پیمان مودت و همکاری آ.سه.آن
روابط سیاسی و دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران و آ.سه.آن
پیوستن ایران به معاهده مودت آ.سه.آن
پیشینه عضویت ایران در تاک
دشواری‌های فرایند داخلی ایران در مسیر عضویت ایران در تاک
دلایل اهمیت پیوستن جمهوری اسلامی ایران به معاهده مذکور
روابط ایران و آ.سه.آن در چارچوب روابط اکو و آ.سه.آن
روابط اقتصادی ایران و آ.سه.آن
مبادلات تجاری بین ایران و آ.سه.آن
مناسبات اقتصادی ایران و آ.سه.آن در دوران خروج آمریکا از
برجام
ظرفیت های راهبردی اتحادیه آسه آن برای جمهوری اسلامی ایران
گره خوردن پیشرفت های اقتصادی و توسعه آ.سه .آن با تحولات
سیاسی امنیتی
اشتراکات تاریخی ،مذهبی و فرهنگی جمهوری اسلامی باکشورهای
جنوب شرق آسیا
دلایل و ضرورت های توجه حوزه سیاست خارجی به آسه آن
آسه آن یکی از موفق ترین اتحادهای منطقه
آسه آن در دوره جنگ سرد
سرمایه گذاری خارجی درآ.سه.آن
مقاصد عمده صادراتی –وارداتی
آ.سه.آن
چشم انداز 2040 آسه آن- قوس طلائی فرصت رشد در جهان
سند چشم انداز آسه آن در خصوص راهبرد ایندوپاسیفیک
آخرین وضعیت روابط اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و کشورهای
آسه آن
تجارت ایران و اندونزی
حجم تجارت جمهوری اسلامی ایران با آسه آن
ظرفیت های اقتصادی و سیاسی موجود در آسه آن برای جمهوری
اسلامی ایران
رقابت ایران و کشورهای همسایه در آ.سه.آن
منطقه گرایی هوشمند «آ سه آن»؛ الگویی پویا برای ایران
تسهیل تجارت درون منطقه‌ای در پرتو منطقه گرایی هوشمند
تجارت درون منطقه‌ای عاملی مهم در پیشرفت اقتصادی
برخی از شاخص‌های اقتصادی کشورهای عضو اتحادیه آسه‌آن
ایران و منطقه گرایی هوشمند
آسیب شناسی دیپلماسی اقتصادی در روابط با همسایگان
دیپلماسی
اقتصادی ایران با همسایگان
مهم ترین دلایل عدم شکل گیری دیپلماسی اقتصادی راهبردی با
همسایگان
مبادلات تجاری ترکیه با آ.سه.آن
نقش سازمان توسعه تجارت دردیپلماسی اقتصادی
3معضل سازمان توسعه تجارت ایران دردیپلماسی اقتصادی
موفقیت نسبی «آسه آن»؛ الگویی برای منطقه آسیای مرکزی
کشورهای تاثیر گذار درمشارکت جنوب شرقی آسیا با آسیای مرکزی
روند همگرايي اقتصادي آسه آن
موانع اصلي همگرايي منطقه اي آسه آن
شکاف بزرگ فیزیکی وفرهنگی بین دومنطقه آسیای جنوب شرقی و
آسیای مرکزی
مشترکات ژئوپلیتیک آسیای مرکز و آسیای جنوب شرق
همگرایی ها و واگرایی ها درآسیای جنوب شرق و آسیای مرکزی
موانع اصلی مشارکت های راهبردی آسیای جنوب شرق با آسیای
مرکزی
ابتکار کمربند و راه چین (BRI) نیز فرصتی برای گسترش تجارت بین دو منطقه
عدم وجود دیدگاه مشترک فی مابین کشورهای جنوب شرقی آسیا با
کشورهای آسیای مرکزی
چالش‌ها و نقاط ضعف ارتباطی فی مابین آسیای جنوب شرق با آسیای
مرکزی
شباهت های ژئواستراتژیک دو منطقه
توسعه منطقه گرایی آسیای مرکزی با استفاده از تجربه آ.سه.آن
استراتژی ‘حفاظتی’ در برابر قدرتهای بزرگ
تقلید از مدل سنگاپور
چالش های فراروی توسعه آ.سه.آن و آسیای مرکزی
اندونزی رهبر «انجمن کشورهای جنوب شرق آسیا (آسه‌آن)»
ازنگاه چین
جایگاه کشورهای اسلامی آسیای جنوب شرقی در سیاست منطقه‌ای
جو بایدن
آمریکا و ایفای نقش کاتالیزوری در ارتباط با اندونزی و
مالزی
استراتژِی ایالات متحده آمریکا برای مهار قدرت و نفوذ
استراتژیک چین در منطقۀ جنوب شرق آسیا
ذخایر پتروشیمی
جنوب شرق آسیا
موافقت‌نامه افتا )AFTA)
بحران آسیای جنوب شرقی
امکان سنجی جایگاه کشورهای آسه آن در سیاست خارجی ایران
الگوبرداری ایران از مالزی واندونزی
واقعیت های استراتژیک
ارزیابی متغیرهای ارتباطی کشورهای آسه آن با ایران
q
منابع و مآخذ
